Göç
yolda düzülür derler, rahmetli dedem keçiler, köpek, eşek vs diğer hayvanlar
yürüyor bu göç yolunda, tavuklar neden yürümesin demiş ve yükün üstüne bağlı
tavukları indirip, sürmüş yola. Fakat tavuklar, horozlar sürmekten, yolda düz
gitmekten ne anlasın, her biri bir dağa dağılmış ve göç yolunda bir de
tavukları toplayıp, yakalamakla uğraşmışlar, vakti zamanında…
GÖÇ
VE GÖÇ YOLLARI
Güzün sahil (seyil) tarafına, bahardaysa
dağlara, yaylalara doğrudur göçün yönü. Hazır kış bitmeye yüz tutmuş ve
nergisler, sümbüller, çiğdemler çiçek açmaya meyletmişken vakti gelmiştir
göçün, yayla yollarını tutup, yeni yurtlara ya da önceki zamanlar kullanılan
yurtlara, yaylalara… Develerle, eşeklerle, katırlarla yük taşıyan hayvanlarla
olur göçmek. Konu komşunun yük hayvanları da ödünç alınır ya da taşımak için
onlardan da destek. Tabi bunlar çok eskide kalmış, şimdilerde kamyonlar,
traktörler vs yüklenip, tek seferde, normalde 1-2 gün veya daha fazla süren
yolculuğu bir iki saate indirmiş durumdadır. Hiç değilse eşyalar varır
öncesinde ve hayvanlar, sürü gelesiye, kara çadır kurulmuş, eşyalar çadırın
içine yerleşmiştir.
Gelin biz eskilerden gidelim ya da hala o
kültürü sürdürenlerle. Göç yolda düzülür deseler de göç hazırlığı birkaç gün
önceden başlar, hatta bir hafta evvelinden. Unu ufrası, yemi yiyeceği tamam
edilmelidir. Eksik veya az olan un değirmende öğütülür, bulgur yardırılır ve
başkaca kuru bakliyat vs tamam edilir. Çünkü yayla öyle 1-2 saate gidilip
gelinecek yer değildir. Ha keyfim istedi, şu ihtiyaç, hemen bir koşu gidip alıp
geleyim işi olamaz. Hem fazladan adam da yoktur yörük obalarında. Olabilecek
yiyecek ihtiyaçları tamamlanırken, hayvanların yemi yiyeceği de ihmal edilmez.
Davarın yemi, köpeklerin yallık unu, atın-eşeğin arpası, samanı da hazır
edilir, eksikler tamamlanır. Bu vb ön hazırlıklar giderildikten sonra, bir gün
öncesinden başlanır ortalığın toparlanması. Kılık kıyafet, alık çuvallara
yerleştirilir, yatak yorgan iyice hazır edilir, çadır çatma sökülür ve güzelce
katlanır. Islak akıcı vs bir malzeme bırakılmaz. Derlenir toparlanır.
Derlenen toparlanan eşyalar, göçün olacağı
sabahın erkeninde, daha ortalık ağarmadan kalkılarak, yapılan alas-samat
kahvaltıyla birlikte son kalan yatak-yorgan-yastık da toparlanır. Çuvallara
doldurulan eşyalar, yatak-yorgan, çadır, sac-senit, un-ufra ve dahi bilumum
eşyalar yüklenir eşeklere, develere, atlara. Tavuklar, küçük körpeler, ayağı
kırık keçiler, koyunlarda nasibini alır yüklenmekten, tabi yeterli yük hayvanı
varsa. Yük hayvanı yeterli değilse, ikinci, üçüncü seferde yapılacaktır.
Yüklerin yüklendiği hayvanlar önde, ağıldan, ahırdan salınan davar, koyun
sürüsü arkada çıkılır yollara. Yüklerin üstüne bağlanacak kedileri unutmamak ve
yollarda yürüyemeyecek kadar küçük olan çocuklar da yüklerin üzerine oturan
avantajlısındandır.
Düşülür yollara, yayla yollarına. Önde yük
hayvanları, yük hayvanlarını çeken evin orta ve küçük yaşlı çocukları. Arkada
sürü ve sürüye göz kulak olacak sağlı, sollu ve arkadan toparlayan çoban
çocuklar ve evin yetişkinleri. Ve tabi sürüyle giden koruma çoban köpekleri.
Sürü ya keçili oğlaklı karışık, ya da keçiler ortada, keçiler en arkada bir
birine karışmadan ama birbirinden de uzaklaşmadan. Göç gider ulam ulam, bazen
yollardan, bazen patikalardan, bazen yol kıyılarındaki yamaçlardan, yayıla
yayıla, otlayarak.
Yollar uzundur kiminde 3-5 saat sürer. Kimisinde
1-2 gün. 3-5 saat süren göç yollarında bazen dümdüz, hızlıca giderken, yoldaki
çevrenin serbestliğine göre, kimi yerde ve zamanda hayvanlar salınır dağlara,
otlasın diye. Ve denk gelen yerlerde sulamak gerekir, bazen bir kuyu da bazen
bir pınar veya akan bir suda. Öylesi zaman ve yarlar moladır, hayvanlara,
başındakilere. 1-2 gün veya daha uzun süren göç yolları çok yaşamamış olsam da
daha zordur. Bir gece konaklamak icap eder ki, tüm yükün indirilmesi, gerekirse
geçici bir şekilde çadırın kurulması vs uğraşları vardır. Daha meşakkatlidir.
Konaklamalı yada dinlenmeli yerlerde karınları da doyurmak gerekir. O yüzden,
akşamdan ve sabahtan hazırlanmış azıklar, nöbetleşeli ve hızlıca yenir, bir
sofra kenarında ya da düz bir kaya, kütük üzerinde…
Öyle veya böyle biter, kazasız belasız
yollar. Varılır yeni yurda, eğer öncesinden uğranılmış ve çadır çatma
düzeltilmiş, yönleştirilmiş ise ne ala. Yoksa onlarla da uğraşmak gerek ki, en
az yarım gün ve daha fazla sürer bu uğraşlar. Bu ve daha fazlasını da gelecek
bir sefere yazılım, anlatalım, kısmetse. Kalın sağlıcakla, duayla ve doğayla…
KARA
ÇADIRIN KARA EVLADI
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder