Tohum Hasadı - 2

  

Meşgale amaçlı şehir içi tarımı, şehir tarımcılığı olarak çıkıp, Ankara’nın ortasında üretim, tarımsal üretim diyerek yürüdüğümüz bu yolda; permakültür üretim veya permakültür tarımı’na iyi bir örnek, uygulamaya çalıştığımız uygulamalar. Permakültür üretim veya tarım’da alternatif bir şehir içi meşgale amaçlı tarımsal üretim şeklidir. Sürecin canlılığı anlamında olayı sıcak tutma gayesiyle, tohum hasadına geçmiş, küçük tohumlular ile domates TOHUM HASADI’ndan bahsedip ve biraz da daldan dala atlayarak, yavaştan söküm zamanları gelmiş olan İÇ ANADOLU, Ankara şartları için, sökümden bahsetmiştik kısaca. Gelin bu sefer direk tohum hasadı diyelim ve biraz daha detaylandırarak dalalım olayın içine, derinliklerine…

 

TOHUM HASADI ve HİMAYESİ

 

İyiden iyiye hissetmeye başladığımız sonbaharın en önemli uğraşıdır tohum hasadı, tarımsal faaliyetler ile uğraşanlar için. Genel olarak baktığımızda günümüz tarım uygulamalarında, ATA TOHUMU mu kaldı, tohumla filan uğraşan yok, her şeyi hazır alıyoruz, tohumu ve hatta hiç tohumla uğraşmadan fide veya fidanı hazır alıyoruz diyebilirsiniz, gayet tabi olarak. Ama yazmaya, anlatmaya çalıştığım olaylar hep zor günler için, bu günlerde de ZOR HAYATlar yaşadıklarımız ama daha kötü ve zor günlerinde gelmeyeceğine dair bir garantimiz var mı? Olsun yada olmasın, biz yine de anlatalım, hazır olalım zor günlere, ALLAH yaşatmaz, tohumun ve fidenin bulunamadığı, bulduğumuzda da bir dünya para istedikleri zor günleri…

 

Tarımla uğraşanlar için işlerin en yoğun olduğu zamanlardır, sonbahar. Her tarafta hasat, bağ bozumu, söküm, kışlıkların hazırlanması vs uğraşlar vardır. Tohum hasadı da daha çok bir sonbahar uğraşıdır. Ankara’nın ortasında üretim, tarımsal üretim, meşgale amaçlı şehir içi tarımı, şehir tarımcılığı; permakültür üretim veya permakültür tarımı’nda da mantık üç aşağı beş yukarı aynıdır, bildiğimiz tarımsal faaliyetlerde olduğu gibi, TOHUM HASADI. Tohum hasadında üç basit yöntem vardır; kuru tohum toplama, yaş tohum toplama ve fermente ederek tohum toplama…

 

 

Kuru tohum toplama: Tohumlar bitki üzerinde kuruduktan sonra toplanır. Çiçek açtıktan sonra tohuma giden bitkilerin tohum taşıyan dalları, olgunlaşma sonrası kesilip alınır, tohumlar sap ve samandan ayrılmak üzere dövülür ve son olarak da sap ve saman savrularak tohumdan ayrılır. Bildiğimiz buğday hasadında olduğu gibi, tahıllar, marullar, lahana, turp, havuç, kereviz, kişniş, maydanoz v.s. bu şekilde tohumları alınan bitkilerdir. Baklagiller en kolay tohumu alınan bitkilerdir; tohumlarını almak üzere tohum zarfları dallarında iyice kurumaya bırakılır, kuruyunca sapından, çöpünden ayıklandıktan sonra saklanır.

 

Normal tarımsal faaliyetlerde olduğu gibi meşgale amaçlı şehiriçi tarım faaliyetlerinde de maydanoz, lavanta ve benzeri küçük tohumlu bitkilerden tohum almak için ise çiçek açan bitkilerin tohum yapması beklenir. Tohumlar dallarında iyice olgunlaşınca, henüz kurumadan dallarıyla kesilerek baş aşağı gelecek şekilde bir kesekağıdına, bir bez torbaya yerleştirilir. Dallarla birlikte ağzı bağlanan kesekağıdı havadar bir yere asılır. Sonuçta dallar kurudukça kesekağıdının içine dökülen tohumlar kolayca toplanır. Öte yandan marul gibi tüylü, uçucu tohumları olan bitkilerin çiçekleri bir kova içerisine silkelenip, bir gün kadar kurumaya bırakıldıktan sonra sap ve samanından ayrılarak toplanır ve saklanır.

 

Yaş tohum toplama: Kavun, karpuz, biber, patlıcan gibi bitkilerde kullanılan yöntemde olgunlaşan sebze veya meyve koparılıp tohumları çıkarıldıktan sonra, çer çöp ve ıskartaların ayrılması için tohumların bir kap suya konması yeterlidir, suyun üzerinde kalanlar ıskartalar, dibe oturanlar ise dolu, iyi tohumlardır. Zamansız çimlenmemeleri için ıskartalar atıldıktan sonra kalan tohumlar hemen kurutulmalıdır. Sebze ve meyvenin dalında iyice olgunlaşmasını beklemek ve olgunlaştıktan sonra tohumu derhal meyveden ayırmak gerekir. Biberler olgunlaşınca dalında renk değiştirir ve tohumları sebzenin et kısmı çürümeden veya kurumadan hemen çıkarılır; tohumlar biberin içinde kurumaya bırakıldığında çimlenme oranı düşebilir. Patlıcan tohumları, patlıcanlar dalında parlaklığını kaybedinceye kadar bekletildikten, hatta sebze çürümeye yüz tuttuktan sonra alınır. Karpuz, kavun gibi meyveler olgunlaştığında tohumları da olgunlaşmış demektir, dalından ayrılan meyve tüketilirken çekirdekleri tohum olmak üzere ayrılır. Ceviz, badem, kestane gibi kendi meyvesi tohum olan veya çekirdeği sert ve kabuklu şeftali, kayısı gibi meyvelerin tohumları da meyveler yenebilecek olgunluğa eriştiğinde toplanır.

 

 

Fermente ederek tohum toplama yöntemi: Domates ve salatalık gibi sebzelerin alınan tohumları üzerlerine biraz su ilave edilerek birkaç gün fermente olmaya bırakılır, çünkü fermentasyon süreci bu tohumları kaplayan, çimlenmeyi önleyici jelimsi maddeyi eritir. Su içindeki tohumlar dibe çöküp su üzerinde ince, beyazımsı bir küf tabakası oluşup, fermentasyon süreci tamamlandıktan sonra tohumları meyve eti kalıntıları ve küften arındırmak için kaba biraz daha su ilave ederek iyice yıkamak gerekir. Kötü tohumlar, küf ve meyve etiyle birlikte su yüzüne çıkacağından bu işlem birkaç kez tekrarlanır. Daha sonra ince delikli bir süzgeçle suyu süzülen tohumlar yayılarak bir örtü, kağıt veya en iyisi bir süzgeç teli üzerinde havadar bir ortamda kurumaya bırakılır. İyice olgunlaşan domatesler yere paralel olarak ortasından kesildiğinde tüm tohum gözleri açığa çıkar. Bir çay kaşığı yardımıyla kaba boşaltılan çekirdeklerin üzerine su ilave edildikten sonra bir iki gün fermente olmaya bırakılır. Salatalıklar ise dalında iyice renk değiştirene kadar bekletildikten sonra çürümeye yüz tuttuğunda koparılır; dikey olarak yarılan salatalığın tohumları kolayca çıkarılır ve fermente edildikten sonra yıkanıp kurutulur.

 

Şehir tarımcılığı / şehiriçi tarımında meyvenin veya sebzenin görünümü, iriliği ve ait olduğu bitkinin sağlıklı, iyi gelişmiş olması ve erkenciliği gibi hs.lara dikkat edilerek tohum hasadı yapılır. Aynı anda birden fazla çeşitten tohum alınacaksa tohumların karışmaması için bir tohum alımı sonrası ortamı temizleyerek ve etiketleri önceden hazır ederek her türlü karışıklık önlenir. Meyve ve sebzenin cinsine uygun yöntem seçililp, uygun şekilde yapılan hasat ve tohum kurutması sonrası bir diğer aşama olan tohumların muhafazasına geçilebilir.

 

Tohumların SAKlanması

 

Zamanı gelince tohumların çimlenebilmesi ve sağlıklı olarak saklanabilmesi için havadar ve gölge bir ortamda kurutulmaları ve kurutma esnasında tohumlar güneş ışınları veya kurutma makinesi gibi yüksek ısılara maruz bırakılmamalıdır. Kuruyan tohumların serin ve asla nemlenmeyecekleri bir ortamda muhafaza edilmeleri gerekir. Baklagiller gibi kolay böceklenen tohumlarda iyice kurutulmuş tohumların naylon ve ağzı kapalı poşetlerde buzdolabının bir köşesinde saklanabilir. Buzdolabından çıkan tohumlar, ısınana kadar kapalı poşetlerinde bırakılmalıdır. Tohumların toplanması ve sağlıklı olarak saklanmasıyla meşgale amaçlı şehiriçi tarımı / şehir tarımcılığı ve şehrin ortasında permakültür tarımsal üretimle uğraşanlar için gelecek sezonun ilk hazırlığı yapılır, hasadın ve sonbaharın keyfini çıkarma zamanıdır.

 

KARA ÇADIRIN KARA EVLADI

KARAyolcu Orman Mühendisi